In het werk met jonge kinderen maken we onderscheid tussen pedagogische ondersteuning en educatieve ondersteuning. Bij pedagogische ondersteuning gaat het om zaken als het creëren van een veilig klimaat op de groep en het opbouwen van een warme relatie met de kinderen. Educatieve ondersteuning heeft betrekking op het stimuleren van de ontwikkeling van kinderen door hen uit te dagen tot denken en praten. Uit onderzoek blijkt dat professionals er in het algemeen goed in slagen om de pedagogische ondersteuning vorm te geven, maar dat de educatieve ondersteuning daar vaak bij achterblijft (zie LKK 2017-2019 en Inspectie 2019). Dat is betreurenswaardig, want de kwaliteit van de educatieve ondersteuning is doorslaggevend voor de cognitieve ontwikkeling van kinderen.
Samen doordenken
Kinderen uit de VVE-doelgroep zijn bij uitstek gebaat bij ontwikkelingsstimulering op de groep, omdat dergelijke stimulansen thuis veelal ontbreken. De positieve effecten van ontwikkelingsstimulering zijn al jaren bekend en onderzoek geeft goede aanknopingspunten voor de wijze waarop deze stimulering effectief kan plaatsvinden (zie o.a. Siraj-Blatchford & Sylva, 2004; Sabol, 2013). De kern van effectieve ontwikkelingsstimulering bestaat uit het voeren van wat langere gesprekjes die kinderen aanzetten tot denken en praten (Broekhof, 2017). We noemen dit ‘sustained shared thinking’ of ‘samen doordenken’. Dergelijke gesprekjes kunnen in principe op alle momenten van de dag en in alle situaties uitgevoerd worden.
“Ik heb geleerd om leerlingen uit te dagen in hun taalontwikkeling. Dus niet alles zelf maar voorzeggen, maar door middel van de juiste vragen, het echt uit de kinderen te laten komen. Hierdoor komt er echt een gesprek op gang.” – Janneke, onderwijsassistent.
Scholing
Sardes heeft op diverse plaatsen in Nederland positieve ervaringen opgedaan met het scholen van professionals in het uitvoeren van samen doordenken met peuters en kleuters. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht blijkt dat de interactie onder invloed van de scholing inderdaad verandert: de gesprekken met de kinderen worden langduriger, authentieker en uitdagender.
Een scholingstraject duurt circa zeven maanden en bestaat uit vijf studiebijeenkomsten, afgewisseld met coaching op de groep. Alle deelnemers worden ten minste twee keer gecoacht tijdens het traject. In de loop van het traject wordt de eigen coach van de organisatie toegerust met de vaardigheden en instrumenten om de kwaliteit van de gesprekken tussen pm’ers en kinderen te beoordelen en hierop feedback te geven.
Het is van belang dat de deelnemers aan een scholingstraject open staan voor nieuwe denk- en werkwijzen. ‘Samen doordenken’ vraagt van professionals een actieve denk- en interactiehouding en doet een beroep op hun flexibiliteit in het voeren van gesprekken, waaronder en het geven van denkstimulerende feedback. De scholing is erop gericht om professionals met deze vaardigheden toe te rusten.
“Persoonlijk zocht ik nooit de verdieping in een activiteit. Na deze scholing heb ik ingezien dat je juist hier heel veel uit kan halen bij kinderen.” – Willyjanne, onderwijsassistent.
Opbrengsten van de scholing
De opbrengst van een scholingstraject kan als onderstaand samengevat worden:
Competenties – De deelnemers:
- zijn in staat om binnen gangbare activiteiten op de groep een gesprek met de peuter(s) te voeren dat een beroep doet op het denk- en taalvermogen van de peuter(s) en dat uit meerdere beurtwisselingen bestaat (‘samen doordenken’)
- zijn in staat om dit soort gesprekken te voeren in het kader van ontdek-, spel- en voorleesactiviteiten
- zijn in staat om geschikte start- en vervolgvragen bedenken voor samen doordenken wanneer zij een activiteit voorbereiden
- zijn in staat om in een gesprek ontwikkelingsgerichte feedback te geven en ondersteuning op maat te bieden (‘scaffolding’)
- zijn in staat om de onderzoekende houding van kinderen te stimuleren in spel- en ontdekactiviteiten
Kennis – De deelnemers:
- weten waarom samen doordenken en een onderzoekende houding belangrijk zijn voor de cognitieve ontwikkeling en de taalontwikkeling van de peuters
- kennen de kenmerken van effectief samen doordenken.
Attitude – De deelnemers:
- zijn nieuwsgierig naar het redeneren van peuters
- beschouwen peuters tijdens het samen doordenken als gesprekspartners
- hebben de ambitie om het redeneren en praten van peuters op een hoger plan brengen door de hiervoor relevante competenties doelgericht en doelbewust toe te passen.
“Ik heb geleerd om zelf minder te praten maar de kinderen de tijd te geven om na te denken. Ook zie ik nu meer de meerwaarde van goed voorbereiden van een activiteit, bijvoorbeeld door de moeilijke woorden te semantiseren of kort te bespreken van te voren.” – Marretje, onderwijsassistent.
Borging
- de duurzaamheid van de nieuwe werkwijzen is gewaarborgd doordat de leidinggevende en/of coach van de locatie
- dezelfde kennis heeft verworven als de PM-ers en
- beschikt over de vaardigheden en materialen om PM-ers gericht te observeren en feedback te geven m.b.t. samen doordenken.
Kosten
De kosten hangen af van het aantal deelnemers. Neem gerust contact met ons op voor meer informatie:
- Karin Vaessen: k.vaessen@sardes.nl
- Kees Broekhof: k.broekhof@sardes.nl
Aanmelden voor deze training
Lijkt de cursus jou interessant? Klik op de knop of stuur dan een e-mail naar secretariaat@sardes.nl om je aan te melden. Vermeld hierbij ook de naam van de training. Je ontvangt een ontvangstbevestiging van ons en we houden je na je aanmelding op de hoogte over de training.
Bronnen
Broekhof, K. (2017), ‘Wat maakt VVE effectief?’ HJK, pag. 20-23
Sabol, T.J., Hong, S.L.S., Pianta, R.C. & Burchinal, M.R. (2013), Can rating pre-K programs predict children’s learning? Science, 341 (6148), 845-846.
Siraj-Blatchford, I., & Sylva, K. (2004). Researching pedagogy in English pre-schools. British Educational Research Journal, 30 (5), 713-730.
