Ieder kind heeft het recht om zijn of haar talenten optimaal te ontwikkelen en te benutten, ongeacht de mogelijkheden in de thuissituatie. Toch zien we in de praktijk dat niet alle kinderen dezelfde kansen krijgen: sommige kinderen krijgen vanuit de thuissituatie meer kansen dan anderen. Op die groep richt het onderwijsachterstandenbeleid (OAB) zich.
Dat kinderen geen gelijke kansen krijgen, zien we bijvoorbeeld terug in de activiteiten die kinderen buiten schooltijd doen, zoals sport, muziekles, museumbezoek, huiswerkbegeleiding maar ook in de onderwerpen die zij thuis bespreken en de woorden die daarbij gebruikt worden. Door deze verschillen is er een groep kinderen die het risico loopt op onderwijsachterstanden, omdat ze van huis uit minder mogelijkheden krijgen. Deze kinderen vormen de doelgroep van het onderwijsachterstandenbeleid. Het CBS heeft doorgerekend dat vooral het opleidingsniveau van de ouders, het herkomstland en de verblijfsduur in Nederland van de moeder en of ouders in de schuldsanering zitten een risico vormen voor het oplopen van achterstanden.
De landelijke overheid, gemeenten en schoolbesturen zetten verschillende maatregelen in om extra kansen te bieden aan kinderen uit de OAB-doelgroep. Zo willen ze het risico op (onderwijs)achterstanden dat deze kinderen lopen verkleinen. Dat begint al bij de peuters met voor- en vroegschoolse educatie in de kinderopvang. Voor leerlingen in de basisschoolleeftijd zijn er maatregelen zoals leertijdverlenging, schakelklassen, het bevorderen van ouderbetrokkenheid, extra aandacht voor taal en brede ontwikkeling en taalprojecten in de bibliotheek. Ook de opvang van nieuwkomers valt soms onder het onderwijsachterstandenbeleid.
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het OAB-aanbod voor kinderen tot 4 jaar, schoolbesturen voor OAB-activiteiten op de basisscholen. Wel verwacht het Rijk dat gemeenten en schoolbesturen hierover afstemmen en samen met de kinderopvang de doorgaande lijn van het voorschoolse aanbod naar de basisschool bewaken. Bovendien mogen gemeenten bijdragen aan OAB-activiteiten in het basisonderwijs als ze daarvoor voldoende OAB-middelen hebben.
Sardes ondersteunt het Rijk, gemeenten, schoolbesturen en kinderopvang bij het optimaliseren van het onderwijsachterstandenbeleid. Dat doen we door het:
In opdracht van OCW begeleiden Sardes, Oberon en de CED-groep gemeenten bij de uitvoering van het nieuwe GOAB. Samen met gemeenten en VE-aanbieders werken wij aan kansen voor alle kinderen.
Voor- en vroegschoolse educatie (vve) vergroot de ontwikkelingskansen van jonge kinderen. Wij helpen gemeenten, kinderopvangorganisaties en scholen met het verhogen van de vve-kwaliteit. Zodat zij het verschil voor de kinderen maken.
Sommige leerlingen hebben niet genoeg aan de reguliere onderwijstijd om een goede start te maken in de maatschappij. Met leertijdverlenging bieden scholen leerlingen die extra tijd, om aan activiteiten deel te nemen waar zij van huis uit niet of weinig mee in aanraking komen.
Leerlingen die vanwege een taalachterstand onder hun niveau scoren, zijn gebaat bij een extra jaar intensief taalonderwijs. Zodat ze daarna op hun eigen niveau kunnen functioneren. Dit noemen we een schakelklas. Uit landelijk onderzoek blijkt dat schakelklassen een effectieve manier zijn om leerlingen met ‘latent talent’ verder te brengen.
Elke zomer openen scholen hun deuren en gaan leerlingen tijdens hun vakantie naar school. Hier leren zij niet alleen van papier, maar ook met hun handen, ogen en oren. Sardes ondersteunt scholen en gemeenten bij het opzetten, begeleiden en evalueren van zomerscholen.
Cultuureducatie vergroot de wereld van leerlingen. Het helpt ze bij het ontdekken en ontwikkelen van hun talenten en stimuleert ze om na te denken over kunst en cultuur. Sommige kinderen krijgen van huis uit al veel mee over cultuur, anderen veel minder. Scholen en culturele organisaties kunnen helpen die verschillen op te vangen.
Zijn de afgesproken beleidsmaatregelen volgens plan ingevoerd door scholen? Hebben ze de gewenste impact op onderwijsprofessionals en leerlingen? En wat zijn de sterke en zwakke schakels in de beleidsketen? Op deze en vele andere vraagstukken geeft Sardes antwoord door middel van monitoring en evaluatie.
De kracht van ouders en aansluiten op wat ouders zelf weten en kunnen vormt voor ons uitgangspunt bij onderzoek, advisering, procesbegeleiding en deskundigheidsbevordering rondom ouderbetrokkenheid.
Kinderen hebben ambities. Van groot tot klein en van het hier en nu tot in de toekomst. Hiervan krijgen zij energie en zin om zichzelf te ontwikkelen. Alleen weten ze vaak niet hoe ze dit aanpakken. Met Ambitiebewust Onderwijs helpen scholen hun leerlingen bij het benutten en bevorderen van hun ambities.
Het onderwijs heeft onvermijdelijk te maken met armoedeproblematiek, maar kan dit niet alleen oplossen. Daarvoor is een brede, domeinoverstijgende aanpak nodig. Sardes heeft ervaring en expertise in het implementeren en verbeteren van verschillende onderdelen in het OAB en heeft daarbij oog voor de rol van armoedevraagstukken.
Voorschoolse educatie van hoge kwaliteit wordt wereldwijd als een van de meest effectieve onderwijsinterventies beschouwd. Maar wat is voorschoolse educatie eigenlijk? Voor wie is het en welke doelen worden ermee nagestreefd?
De overgang van kinderen van kinderdagverblijf naar basisschool kan beter. De praktische handreiking ‘Dag kinderdagverblijf, hallo school! van Sardes helpt kinderdagverblijven en basisscholen om de overgang soepel te laten verlopen.
In de bijdragen in dit jubileumboek laten de auteurs zien op welke terreinen we hebben gewonnen op het gebied van kansengelijkheid en aan welke succesfactoren dat kan worden toegeschreven.
In deze nieuwsbrief delen we inzichten en tips voor iedereen die betrokken is bij het onderwijsachterstandenbeleid. Lees bijvoorbeeld over de complexe financiering van voorschoolse educatie, en welke regelingen je hiervoor kunt inzetten. We nemen je mee in een recent onderzoek naar het werven en behouden van docenten van kleur. En we geven je concrete tips voor het organiseren van een rijke schooldag.
De landelijke overheid, gemeenten en schoolbesturen zetten verschillende maatregelen in om extra kansen te bieden aan kinderen uit de onderwijsachterstandenbeleidsdoelgroep. In deze nieuwsbrief lees je ook: in hoeverre aanvullend onderwijs aangeboden en gebruikt wordt, wat je kunt doen om kinderarmoede tegen te gaan en OAB-nieuws van onze partners.
Om ons heen zien we dat de aandacht voor gelijke kansen groeit. Voor gemeenten en schoolbesturen die ook aan de slag willen met het realiseren van de gelijke kansen hebben wij vijf thema’s op een rij gezet, die je tegenkomt bij het opstellen van een nieuwe nota onderwijsachterstandenbeleid of de lokaal educatie agenda (LEA).
