‘Kinderopvang moet een basisvoorziening voor alle kinderen zijn, ook voor kinderen met extra ondersteuningsbehoeften’, vindt de gemeente Groningen. Daarom vroeg zij Sardes om de mogelijkheden voor een passend naschools opvangaanbod te onderzoeken en scenario’s uit te werken.
De afgelopen jaren was er behoefte aan een naschools opvang aanbod (NSO) voor kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte. Daarom hebben enkele speciaal onderwijsscholen in Groningen dit, samen met een zorgaanbieder, zelfstandig opgezet. Dit aanbod was vooral voor kinderen van cluster 3 scholen (leerlingen met verstandelijke en lichamelijke beperkingen en leerlingen die langdurig ziek zijn) en werd volledig gefinancierd vanuit jeugdhulpmiddelen. Voor de gemeente Groningen was dit echter geen passende wijze van financieren. Daarom wilde zij op korte termijn een nieuw passend aanbod voor deze leerlingen creëren, dat binnen de juiste wettelijke en financiële kaders past.
Aan de slag
De onderzoekers van Sardes gingen voortvarend aan de slag. Ze bestudeerden relevante beleidsdocumenten en onderzoeken en voerden gesprekken met voorbeeldgemeenten. Ook interviewden zij diverse sleutelfiguren en direct betrokkenen in de gemeente Groningen, waaronder ouders, scholen, opvangorganisaties, zorgorganisaties en beleidsmedewerkers van de gemeente. “Ondanks de tijdsdruk bleven de onderzoekers goed op koers en waren ze altijd beschikbaar”, vertelt Annemarie Thuss, interim beleidsadviseur sociaal domein bij de gemeente Groningen.
Concrete aanpak
Binnen drie maanden lag er een helder rapport met uitwerkingen van verschillende scenario’s. Annemarie: “Ik hoopte dat de onderzoekers met een duidelijke structuur zouden komen en een concrete aanpak.” Haar collega Mariës Zegers, beleidsadviseur onderwijs-jeugdhulp, vult aan: “Dat heeft het ons zeker opgeleverd. We zijn aangenaam verrast door het overzicht dat we kregen. Voor ons, en voor de bestuurders, maakt dit onderzoek direct alle keuzes inzichtelijk.”
Continuüm
Het rapport schetst scenario’s aan de hand van een variatie aan vormen en combinaties van NSO-mogelijkheden, rekening houdend met de behoeften van de kinderen uit Groningen en omgeving en passend binnen de juiste wettelijke kaders. Scenario’s op basis van een continuüm: van een regulier kinderopvangaanbod aan de ene kant, tot zorgaanbod aan de andere kant, met voor elk kind een passend aanbod. En met variaties in betrokkenheid vanuit kinderopvang en jeugdzorg, waarbij deze expertises met elkaar verbonden worden.
Een integraal aanbod voor alle kinderen in Groningen
Keuzes
Om tot een passend aanbod te komen moest de gemeente keuzes maken. Mariës: “De te maken keuzes zijn goed in het onderzoek uitgewerkt. Denk bijvoorbeeld aan vraagstukken als hoe gaan we om met werkende en niet-werkende ouders. En moet het naschoolse aanbod in elke wijk aanwezig zijn of koppelen we dit juist aan de speciaal onderwijsscholen? Deze keuzes en de adviezen van Sardes hebben we meegenomen naar onze bestuurders. Dat heeft ons enorm geholpen.”
Pilot
Nu alle keuzes gemaakt zijn kan de pilot beginnen. Vanaf september gaat dit van start, voor de periode van één jaar. De gemeente heeft ervoor gekozen om de huidige locaties van de naschoolse opvang te behouden, maar de opvang te laten verzorgen door de kinderopvang, aangevuld met (collectieve) jeugdhulp. Wat daardoor verandert is dat ouders nu kinderopvangtoeslag aan kunnen vragen en er geen indicering voor jeugdzorgmiddelen meer nodig is.
Inclusieve kinderopvang
Over een jaar hopen Mariës en Annemarie dat er een inclusieve kinderopvang staat. Waar alle kinderen, van zowel werkende als niet-werkende ouders, met plezier terechtkunnen. Om dat te creëren is er een divers en breed aanbod nodig, dat past bij de individuele ondersteuningsbehoefte van het kind. Met het door Sardes voorgestelde continuüm kan voor elk kind een passend aanbod geboden worden.
Zes tips voor collega-gemeenten
“Ons vraagstuk is niet uniek”, zegt Mariës. En dat klopt. Door het ontbreken van landelijke regulering, staat elke gemeente zelf voor de opdracht om, samen met relevante partijen uit de kinderopvang, vorm en inhoud te geven aan passende kinderopvang voor kinderen met extra ondersteuningsbehoeften. Voor andere gemeenten, die ook met dit thema aan de slag willen, hebben Mariës en Annemarie zes tips.
1. Laat een onderzoek uitvoeren
De basis voor uitvoering is een gedegen onderzoek. Om zeker te weten dat de keuzes die je maakt goed onderbouwd en uitgezocht zijn. “Ook om de politiek mee te kunnen nemen heb je een goede onderbouwing nodig”, vertelt Mariës. “Daarom is het belangrijk om een onderzoek uit te laten voeren.”
2. Wethouders op het goede spoor
“Bij dit thema komen verschillende wethouders kijken”, legt Annemarie uit. “Van zowel Jeugdhulp, Onderwijs als Kinderopvang. Die moeten allemaal belang hechten aan dit thema om dit te laten slagen.”
3. Doe het samen
“De kinderen die van het passende naschools aanbod gebruikmaken komen uit allerlei gemeenten. Daarom is het belangrijk dat je dit als ambtenaren samen oppakt. Wij hadden een mooie lijn naar de collega’s in de provincie, dat heeft ons erg geholpen”, aldus Mariës.
4. Zorg voor goede communicatie
“Je moet alle partijen continu meenemen in de communicatie”, vertelt Annemarie. “Van het juridische kader, de financiële mensen en de contractmanagers tot ouders, scholen en regiogemeenten.”
5. Maak een goede begroting
“We hebben veel verschillende doorrekeningen gemaakt, met verschillende aannames. Dat was best ingewikkeld’, legt Annemarie uit. “Hebben we de vakantieperiodes wel meegenomen? Is er rekening gehouden met vervoer? Hoeveel kost een kindplaats eigenlijk? Om een goede begroting te maken is het handig als je daar een volledige lijst van hebt.”
6. Denk aan de borging
“Er is geen wettelijke bepaling rondom passende kinderopvang en we krijgen hier geen landelijke middelen voor. Ook daarin heeft Sardes ons geïnspireerd. Zij hebben laten zien wat andere gemeenten hebben gedaan. Wat we bijvoorbeeld zouden kunnen doen is het maken van nadere regels voor deze doelgroep en dat goed inkaderen en borgen”, besluit Mariës.
Laat je inspireren
Wil jij binnen jouw gemeente ook aan de slag met het creëren van een passend naschools opvangaanbod? Onze onderzoekers denken graag met je mee. En brengen je met plezier in contact met de gemeente Groningen voor het uitwisselen van ideeën en strategieën. Stel eenvraag aan Esther of Simone.
